|
O POTĘŻNEJ POMORSKIEJ WAROWNI Stargardzki system obronny zaliczany jest do najświetniejszych w Polsce. Na jego przykładzie można prześledzić rozwój miejskich umocnień. Jest też widomą pamiątką dumnej niezależności miasta słynącego z „najlepiej uzbrojonych i najbardziej wojowniczych mieszczan na Pomorzu”. Przez wieki Stargard leżał niespełna 30 km od niespokojnej granicy z Marchią Brandenburską. Potężne obwarowania skutecznie chroniły miasto przed licznymi najazdami sąsiadów. Powstrzymywały też one zbrojne napady konkurencyjnych ośrodków (głównie Szczecina) oraz wyznaczały, rządzące się własną jurysdykcją, terytorium miejskie. Książęcy dokument z 1295 r. zezwolił na zburzenie grodu kasztelańskiego i otoczenie miasta pierścieniem murów. Od tego czasu rozwój umocnień trwał nieprzerwanie do XVIII w. Wówczas, leżący w głębi Prus, Stargard utracił swe dawne znaczenie militarne. Dlatego w miejscach obwarowań mieszczanie zaczęli zakładać parki i ogrody, tworząc trzykilometrowe planty na wałach i w fosach. Zespół umocnień
tworzyły: mury o łącznej długości 2260 m, 9 baszt pełnych, 45 czatowni, 4 bramy
(Brama Wałowa z barbakanem), oraz 4 basteje (były też 4 furty w murach i
zachowany do dziś arsenał
MURY OBRONNE - powstawały w trzech fazach pomiędzy XIII a XVI wiekiem. Wcześniejsze budowano z głazów narzutowych, wyrównując koronę cegłami. Później podstawowym budulcem stała się cegła. Od strony obrońców biegła drewniana hurdycja, a miejscami murowane ganki z otworami strzelniczymi. Budowla sięgała 8 m, a jej grubość - 1,5 m. Zachowało się 1040 m murów, głównie w partiach: zachodniej i północnej. BRAMY MIEJSKIE – wszystkie z trzech zachowanych - Pyrzycka, Młyńska, Wałowa - należą do najpiękniejszych na Pomorzu. Rozpięta nad rzeką Brama Młyńska jest, dodatkowo, unikatem w skali europejskiej. BASZTY - do
dziś pozostały cztery. Baszty: Morze Czerwone, Tkaczy i Białogłówka należą do
najokazalszych w Polsce. Późnogotyckie w swej dzisiejszej formie, są świetnymi
przykładami wież WAŁY i BASTIONY - stanowiły wzmocnienie murowanych budowli obronnych. Najstarszy wał - przed murem zachodnim, powstał w XV w. W XVI w. wały znacznie przedłużono i zaopatrzywszy w artyleryjskie bastiony - podwyższono. W okresie wojny trzydziestoletniej umocnienia uległy dalszej rozbudowie. Od połowy XVII w. do lat rządów króla Prus - Fryderyka II istniały (w części zrealizowane) plany utworzenia tu twierdzy. BASTEJE – trzy zachowane - są unikatem na Pomorzu. Były one najpóźniejszym (XVI w.), murowanym elementem obwarowań - efektem dostosowania systemu obronnego do coraz skuteczniejszej broni palnej. Wychodzące przed linię obrony, półkoliste budowle z gankiem artyleryjskim umożliwiały skuteczne rażenie atakujących mury.
J.Z.
|
–
magazyn broni). Budowle te oblewała fosa, przed którą wznosiły się wały ziemne
otoczone fosą zewnętrzną.
obserwacyjnych i zarazem głównych punktów oporu w dobie rozwoju broni palnej.