Powrót na główną stronę

                              

                                     O KOŚCIOŁACH                  

Stargard wart byłby zwiedzenia nawet wtedy, gdy jedynymi zabytkami w mieście byłyby świątynie. Wśród nich szczególny podziw budzi niezrównana harmonia kolegiaty Mariackiej – jednego z najwspanialszych kościołów gotyckich w Polsce oraz strzelista świątynia pw. św. Jana Chrzciciela.

Dzieje chrześcijaństwa i kościołów w Stargardzie liczą blisko 900 lat. Początek dała im I misja św. Ottona z Bambergu na Pomorze w 1124 r. Inspiratorem tej wyprawy był polski książę Bolesław III Krzywousty. Przez dziewięć wieków powstało w mieście 20 kościołów i kaplic (historia milczy o przedchrześcijańskich świątyniach – kącinach w Stargardzie). Liczba ta nie obejmuje budowanych w tym samym miejscu świątyń, kaplic jerozolimskich oraz dwóch synagog. Część kościołów istnieje od wieków, część powstała niedawno. Były też takie, które znamy z rycin, bądź tylko z nazwy.

Za pierwszą stargardzką świątynię - wiązaną z misją św. Ottona - uznaje się nieistniejący kościół pw. św. Marcina (jego lokalizacja i czas rozbiórki są sporne do dziś). W 3. ćwierci XIII w. wybudowano dwa kościoły zakonne. Świątynia joannicka - pw. św. Jana Chrzciciela - przerodziła się z czasem w miejską. Kościół augustiański - przed rozbiórką (w latach 1819 – 1820) służył gminie kalwińskiej. Świątynia ta powstała w miejscu starszej, a później była znana z „najdźwięczniejszych organów na Pomorzu”. W 1292 r., przy rynku, poczęto wznosić kościół Mariacki – chlubę Stargardu i wzorzec dla wielu budowli południowego regionu bałtyckiego.

Poza murami obronnymi, na czterech przedmieściach, w wiekach XIV i XV powstały kaplice (z reguły przy szpitalach) pw.: św. Jerzego, Świętego Ducha, św. Gertrudy, św. Jobsta, św. Erazma, św. Jakuba oraz pięć kapliczek jerozolimskich. Żadna z nich nie dotrwała do dziś.

W dzielnicy Kluczewo, w XV w. postawiono kościół - obecnie p.w. Krzyża Świętego.

Od końca XV w. do połowy wieku XIX nie powstała w mieście żadna nowa świątynia chrześcijańska. Rozbudowywano jedynie istniejące, bądź restaurowano je po kolejnych zniszczeniach. Był to efekt wojen, gospodarczej zapaści Pomorza, a także przyjęcia protestantyzmu jako religii panującej w Księstwie.

Szybki rozwój Stargardu po 1850 r. odrodził budownictwo sakralne. Powstały wtedy neogotyckie kościoły pw.: św. Józefa (katolicki, rozebrany po II wojnie), Świętego Ducha, Przemienienia Pańskiego (obecnie polsko-katolicki), Chrystusa (dziś cerkiew p.w. św. św. Piotra i Pawła), Chrystusa Zbawiciela (ewangelicki, spłonął w 1947 r.) oraz kaplica luterańska rozebrana po 1945 r.   

W polskim Stargardzie wybudowano cztery nowe kościoły - monumentalny pw. Miłosierdzia Bożego oraz  pw.: Chrystusa Króla Wszechświata, Przemienienia Pańskiego i Serca Jezusowego.

Warto także wiedzieć, że znajduje się tu największy w Polsce i drugi na świecie krzyż pokutny z 1542 r., a Stargardem opiekuje św. Jan Chrzciciel – od 2003 r. patron miasta.

J.Z.


Powrót na główną stronę